Եթե Հայաստանում տանս հարցը լուծեմ, յոթերորդ երեխային էլ ուրախությամբ կսպասեմ. տեղահանված արցախցի

Հասարակություն 2 Փետրվար, 2024 10:39

Արցախի Վաղուհաս գյուղից բռնի տեղահանված Մանուշակ Ասլանյանը 6 անչափահաս երեխաների մայր է: Նա երկար տարիներ ապրել է գյուղի, մեղմ ասած, ոչ շքեղ տներից մեկում: Պատմում է, որ նախորդ տարի Արցախի կառավարությունը, հաշվի առնելով իր բազմազավակ մայր լինելն ու ապրելու պայմանները, նոր տուն էր կառուցել ու գեցեղիկ վերանորոգել իր բազմանդամ ընտանիքի համար, սակայն մեկ օր էլ չեն հասցրել մնալ այդ տանը` Արցախի բռնի հայաթափման պատճառով:

«Մեր գյուղում՝ Վաղուհասում, շատ էին բազմազավակ մայրերը՝ 8, 9, 10 երեխաներ ունեին, ու ոչ մեկը չէր դժգոհում երեխա պահելուց, մարդիկ իրենց աշխատանքով պահում էին իրենց երեխաներին։ Իմ երեխաներին մեծացնելու գործում էլ բացի ամուսնուցս նաև սկեսուրս է օգնել, ինքն էլ հինգ երեխաների մայր է, և բոլոր երեխաներն ունեն իրենց ընտանիքը»,- հպարտորեն ասում է Մանուշակն ու շեշտում, որ իր մայրն էլ վեց երեխա է ունեցել ու իր քույրերն ու եղբայրներն էլ միմյանց հետ լավ հարաբերությունների մեջ են:

37-ամյա բազմազավակ վաղուհասցին ոչ մի կրոնական կազմակերպության հետևորդ չի ու չէ էլ եղել, սակայն շեշտում է` հավատում է Աստծուն.

«Իմ խղճին չէր նստի, որ ես իմ հղիությունն ընդհատեի, երբեք նման քայլի չեմ գնացել`աղջկան քույր է պետք, տղային՝ եղբայր։ Գյուղում ես էլ էի աշխատում, ամուսինս էլ, երեխաների համար նպաստ էինք ստանում, և մեր ապրուստից երբեք չենք դժգոհել»:

Մանուշակը թեպետ ամուսնացել է վաղ տարիքում` տասնութ տարեկանում, և չի հասցրել բարձրագույն կրթություն ստանալ, բայց ընդգծում է, որ երեխաների կրթությանը մեծ ուշադրություն է դարձնում և հիմա մեծ աղջկա` Լարիսայի, հետագա ուսման հարցերով է զբաղված:

«Աղջիկս ուզում է Շիրակի պետական համալսարան ընդունվի՝ պատմության ֆակուլտետ: Վաղուհասի դպրոցում 11-րդ դասարանից «Հայոց պատմություն» ու «Հայոց լեզու» առարկաներն էր պարապում: Մեր դպրոցի ուսուցչուհին դասերից հետո երեխաների հետ անվճար պարապում էր, ասում էր` թող առաջ գնան»,-պատմում է` տեղահանվելուց հետո Մեծ Սեպասար գյուղում իր հարազատի տանը ժամանակավոր ապաստանած արցախցին: Աղջիկը`Լարիսան, ով փոքրուց Արցախին նվիրված ստեղծագործություններ է գրում, մեզ հետ զրույցում պատմեց, որ պատմության ֆակուլտետ ընդունվելու որոշումն ինքն է կայացրել.

«Ուզում եմ Արցախի պատմության մասին գրքեր գրեմ ու դրանք ներկայացնեմ արտասահմանում»: Լարիսան խոսելով իր բազմանդամ ընտանիքից` նշեց, որ շատ քույրեր ու եղբայրներ ունենալը հետաքրքիր է, երբեք ձանձրանալու առիթ չի լինում, գրեթե ամեն օր խաղեր են կազմակերպում ու խմբով խաղում .

«Իհարկե ընկերներ էլ ունենք, բայց երբ որևէ մեկն օգնության կարիք է ունենում, մինչև ընկերները կհասնեն` մենք իրար օգնում ենք»: Մանուշակի վեց երեխաներն էլ դպրոցում են սովորում, ու բոլորն էլ սիրում են երգել: Մեծ երեխան` Լարիսան, նախընտրում է հատկապես հայրենասիրական երգերը.

«Ես գնացել եմ երգի անհատական դասերի, երգը կշարունակեմ, բայց որպես երկրորդ մասնագիտություն։

Շատ եմ սիրում երգել՝ Արաբո Իսպիրյանի ՝ «Տուն իմ հայրենի» և Գայա Արզումանյանի՝ «Այայի երկիր Արցախ» երգերը: Եղբայրներս էլ են լավ երգում, օրինակ` Միքայելը, ով տասներկու տարեկան է, դպրոցի դասերից հետո երգի անհատական դասերի է հաճախում»:

37-ամյա Մանուշակի տղաներից մեծը` 16-ամյա Վանին, Արցախում Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական քոլեջում է սովորել` մեկ տարի, սակայն Հայաստան տեղափոխվելուց հետո, երբ դիմել է Գյումրու Կարա- Մուրզայի անվան պետական երաժշտական քոլեջ, առաջարկել են նորից առաջին կուրսում սովորի, քանի որ երկրորդ կուրսում տեղ չեն ունեցել.

«Տղաս շատ լավ ձայն ունի` աշուղական երգեր է երգում, բայց չհամաձայնվեց նորից առաջին կուրսում սովորել, հիմա որոշել է ավտոմեխանիկ դառնալ» ,-ասաց Մանուշակը: Բազմազավակ մոր աղջիկներից` Անին, ով 15 տարեկան է ևս կողմնորոշվել է մասնագիտության հարցում` տոնական սեղանների ձևավորմամբ է ուզում զբաղվել:

Իսկ մյուս երեխաները դեռ փոքր են` Գրիգորը` 11, Օֆելյան` 6 տարեկան: Հիմա, Մանուշակն ու իր երեխաները Հայաստանում փաստթաղթերի խնդրի առաջ են կանգնել, միայն ամուսնուն է հաջողվել ստանալ փախստականի կարգավիճակ, իսկ իրեն ու երեխաներին փախստականի կարգավիճակ չեն տալիս:

Պատմեց, որ Անձնագրային և վիզաների վարչության Աշոցքի բաժնում պատճառաբանում են, թե ինքը Հայաստանում` Չարենցավանում, է ծնվել և պետք է դիմի ՀՀ քաղաքացիություն ստանալու համար.

«Ծնողներս Արցախից են եղել, ուսանողական տարիներին Հայաստանում են ապրել` Չարենցավանում, ես էլ այնտեղ եմ ծնվել, բայց 1999թ. տեղափոխվել ենք Արցախ ու մինչ 2023թ. սեպտեմբերյան դեպքերն այնտեղ եմ ապրել: Հիմա քույրս, որը Ռուսաստանում է ծնվել, իրեն տալիս են փախստականի կարգավիճակ, իսկ ինձ` ոչ: Ես էլ չեմ ուզում ՀՀ քաղաքացիություն ստանամ, որովհետև ես իմ ողջ ունեցվածքը թողել եմ Վաղուհասում` մեկ ձեռք հագուստ ենք վերցրել ու դուրս եկել, ու եթե հետագայում փոխհատուցման հնարավորություն լինի` ես կզրկվեմ այդ հնարավորությունից»:

Բազմազավակ մայրն արդեն երեք ամիս է` չի ստացել երեխաների նպաստը` փաստաթղթերի խնդրի պատճառով, իր խոսքով` չի ստացել նաև բռնի տեղահանված արցախցիներին պետության կողմից տրվող վեցամսյա սոցիալական աջակցությունը՝ 40 հազար դրամ՝ ժամանակավոր կացարանում բնակվելու և 10 հազար դրամ՝ կոմունալ ծախսերի վճարման համար, ինչպես նաև չի ստացել նոյեմբեր և դեկտեմբեր ամիսներին հատկացված լրացուցիչ 50 հազար դրամը:

Դիմել է նաև ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն աշխատանքի տեղավորման հարցով, և թեպետ այնտեղ ասել են, որ դիմում գրի այն մասին, որ պատրաստ է կատարել ցանկացած աշխատանք, բայց մինչ օրս չեն զանգել: Ասում է`ամուսնու աշխատանքը սեզոնային է, քանի որ շինարարություն է անում, ու եթե ինքը կարողանա իր ու երեխաների փաստաթղթերի հարցը լուծել, աշխատանք գտնի ու տուն ձեռք բերեն` նույնիսկ յոթերրորդ երեխային էլ ուրախությամբ կսպասի: