Աշխարհաքաղաքական ուժերի պայքարը «Զանգեզուրի միջանցքի» համար սրվում է

ՀԱՊԿ-ը հայ-ադրբեջանական սահմանին հակամարտության սրման մեծ հավանականություն է տեսնում, ՏԱՍՍ-ի փոխանցմամբ, ճեպազրույցի ժամանակ հայտարարել է ՀԱՊԿ միացյալ շտաբի պետ, գեներալ-գնդապետ Անդրեյ Սերդյուկովը՝ շեշտելով՝ «իրավիճակի կարգավորման համար խաղաղության պայմանագիր է անհրաժեշտ»։ «Որոշ պետությունների կողմից Հարավային Կովկասում դիրքերն ամրապնդելու, Կասպից ծովի ավազանի ռեսուրսներից օգտվելու, դեպի Կենտրոնական Ասիա ուղիղ ելք ապահովելու փորձեր են արձանագրվում», - ասել է Սերդյուկովը՝ նշելով, թե այդ նպատակին հասնելու համար ակտիվորեն օգտագործվում է նաև հայ-ադրբեջանական սահմանի բարձր կոնֆլիկտի հավանականությունը։

Ավելի վաղ Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովն էր հայտարարել, թե պատերազմից հետո Հայաստանի, Ադրբեջանի ու Ռուսաստանի առաջնորդները եռակողմ հանդիպումներում ձեռք բերված պայմանավորվածությունների կատարմանը, հավանաբար, Արևմուտքն է խանգարում։ Լավրովն ասել էր, թե Արևմուտքն ուզում է Ռուսաստանին դուրս մղել Հարավային Կովկասից։ 

Սերդյուկովի այս հայտարարությունն ավելի քան պարզ ի ցույց է դնում, թե ում է իրականում ձեռնտու այսպես կոչված՝ «Զանգեզուրի միջանցքի» բացումը և ով է այդ նպատակին հասնելու համար փորձում լարվածություն ստեղծել Հարավային Կովկասում և հատկապես՝ ՀԱՊԿ պատասխանատվության գոտում:  «Զանգեզուրի միջանցքը» մի նախագծից, որը որոշակի պայմաններում կարող էր ձեռնտու լինել Ռուսաստանին, վերածվում է սպառնալիքի, այդ թվում՝ տնտեսական։ Բանն այն է, որ տրանսպորտային կապերից (ճանապարհային և երկաթուղային) զատ, երթուղին կարող է ներառել գազային և նավթային հաղորդակցություններ: Նպատակը՝ ՌԴ-ն հարավից իզոլացնելն է:  Իհարկե, նավթի և գազի մատակարարումը հարավային միջանցքով ավելի դժվար կլինի՝ հաշվի առնելով լեռնային տեղանքը, և ավելի թանկ, քան Սև ծովի հատակով անցկացված խողովակաշարով։ Այնուամենայնիվ, Արևմուտքը, ցանկանալով հարվածել ՌԴ-ին, կարող է համաձայնվել դրան։ Հայաստանը, անշուշտ, ոչինչ չի ստանա, շահելու է Արևմուտքը և Ադրբեջանը, որը տարանցման դիմաց բավական մեծ գումարներ է վաստակելու: Փաստացի, Սերդյուկովը նախազգուշացրել է, որ այս նպատակին հասնելու համար Արևմուտքը չի վարանի զոհաբերել նաև Հայաստանը և հենց սրանով է պայմանավորված հայ-ադրբեջանական սահմանին նոր էսկալացիայի բարձր հավանականությունը։  

Արդյունքում՝ Հայաստանը դե ֆակտո ստանալու է իր տարածքով անցնող, սակայն իր կողմից որևէ կերպ չվերահսկվող կարևոր ռազմավարական ու տնտեսական զարկերակ, որը ցանկացած պահի կարող է օգտագործվել իր դեմ։ «Միջանցքը» կկտրի Իրանի հետ Հայաստանի սահմանը և դամոկլյան սրի պես կկախվի իր տարածքային ամբողջականության և սուվերենության վրա։ Եվ հենց այս հանգամանքը պետք է հաշվի առնեն Արևմուտքի քավորությամբ խաղաղության պայմանագիր ստորագրել պատրաստվող ՀՀ իշխանությունները:

Այս թեմայով Ռուսաստանը չի օգտագործում «Զանգեզուրի միջանցք» տերմինը. Գալուզին Մինչև միջանցք տալը՝ կանվանափոխեն Երևանի թաղամասերի անունները․ ՔՊ-ն մրցույթ կհայտարարի «Զանգեզուրի միջանցքը» եղել և մնում է օրակարգում. Արմեն Ռուստամյան Թուրք-ադրբեջանական տանդեմն սկսել է իրագործել «Զանգեզուրի միջանցքի» բացման «պլան Բ-ն» Տարածաշրջանի մյուս երկրներից ակնկալում ենք աջակցություն «Զանգեզուրի միջանցքի» նախագծին. Ֆիդան Հնդկաստանը, ռազմավարական արտահանումների համար, օդային միջանցք է ստեղծում դեպի Հայաստան. IADN ԵՄ-ն, ԱՄՆ-ն և ԱՄԷ-ն ծովային մարդասիրական միջանցք կգործարկեն դեպի Գազայի հատված. Ֆոն դեր Լայեն Խաղաղության պայմանագրում Նախիջևանով «միջանցք» պետք է նախատեսել ապրանքների տեղափոխման համար․ Կլաար (տեսանյութ) «ԳեոՊրոՄայնինգ»-ը չի հանդիսացել և չի հանդիսանում «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ»-ի բաժնետեր. հայտարարություն Ադրբեջանը ՌԴ դրդմամբ փորձում է ապակայունացնել իրավիճակը, վարկաբեկել ԵՄ-ն ու միջանցք պարտադրել. Արամ Սարգսյան