Ի՞նչ օրակարգեր են սպասարկելու «Global Fund»-ից Հայաստան հոսող ադրբեջանական փողերը

Հայաստանը 15 միլիոն դոլարի հանձնառություն է տվել ՁԻԱՀ-ի, տուբերկուլյոզի և մալարիայի դեմ պայքարի գլոբալ ֆոնդին (The Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria): Այս մասին նշված է Գլոբալ ֆոնդի համալրման վեցերորդ համաժողովի հանձնառությունների փաստաթղթում։ Հայաստանի խոստացած 15 միլիոն դոլարը հավասար է Բելգիայի հանձնառությանը, մինչդեռ հարևան Վրաստանը զրո հանձնառություն է վերցրել: Ռուսաստանը ևս զրո հանձնառություն ունի։ Ադրբեջանը խոստացել է 20 միլիոն դոլար, Հունաստանը՝ 60 000 դոլար, Ուկրաինան՝ 50 000 դոլար, Չինաստանը՝ 18 միլիոն դոլար։ 

ՁԻԱՀ-ի, տուբերկուլյոզի և մալարիայի դեմ պայքարի գլոբալ ֆոնդը (կամ` Գլոբալ ֆոնդը) միջազգային ֆինանսական և գործընկերային կազմակերպություն է, որի նպատակն է նշված հիվանդությունների դեմ պայքարի համար ներգրավել և ներդնել լրացուցիչ միջոցներ՝ աջակցելու ՄԱԿ-ի Կայուն զարգացման նպատակներին։ Միջազգային այս կազմակերպությունը գործունեությունն սկսել է 2002թ․։ «Microsoft» կորպորացիայի հիմնադիր Բիլ Գեյթսը ֆոնդի առաջին մասնավոր դոնորն է։ 

Համաշխարհային հիմնադրամի (The Global Fund) աջակցությամբ իրականացվող «Հայաստանում տուբերկուլյոզի դեմ պայքարի ուժեղացում» դրամաշնորհային ծրագրի շրջանակներում 2018-ին ստացվել է  1.64 մլրդ դրամ: Եվս 800 միլիոն դրամ Համաշխարհային հիմնադրամը տրամադրել է «ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի դեմ պայքարի ազգային ծրագրի» իրակացման համար: Եվ սա մի դեպքում, երբ առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը փակել է տալիս ՁԻԱՀ-ի կանխարգելման հանրապետական կենտրոնը: Այսինքն` պետությունը, որն ապրում է վարկով, ինքն է դոնոր դառնում` բավական կլորիկ գումար վճարելով հիմնադրամին, սակայն գտնում է, որ ՁԻԱՀ-ի դեմ պայքարում, որին և ծառայում  է այդ հիմնադրամը, մեզ նույնիսկ մեկ առանձին կենտրոն պետք չէ: 

Ինչպես նշեցինք, «Microsoft» կորպորացիայի հիմնադիր Բիլ Գեյթսը ֆոնդի առաջին մասնավոր դոնորն է, իսկ Արսեն Թորոսյանը հանդիսանում է «Gavi» ալյանսի խորհրդի անդամ։ «Gavi» ալյանսի հիմնադիրն ու ֆինանսավորողը նույնպես «Բիլ և Միլինդա Գեյթս» հիմնադրամն է: Այս մասին տեղեկանում ենք անմիջապես կազմակերպության պաշտոնական կայքից: «Gavi»-ի պաշտոնական կայքում գրված է, որ կազմակերպության գլխավոր նպատակը պատվաստումների միջոցով ԱՂՔԱՏ երկրներում մարդկանց դիմադրողականության բարձրացումն է: «Gavi» ալյանսը պատվաստանյութերի ձեռքբերման նպատակով աջակցում է աղքատ երկրներին։ Ցանկացած երկիր, որտեղ մեկ շնչին ընկնող եկամուտը ավելի քիչ է, քան կազմակերպության սահմանած չափանիշը, կարող է դիմել աջակցության համար։ Սակայն, պատվաստումների հետ կապված կասկածներ ի հայտ եկան Արսեն Թորոսյանի` 2019 թվականի հունվարի 28-ի՝ «մեր նման երկրները պետք է մասնակցեն կլինիկական փորձարկումների փուլին…» հայտարարությունից հետո։ Արդյո՞ք նախարարի հրամանով հասարակությունն  առանց տեղեկացված լինելու չի մասնակցում չապացուցված արդյունավետությամբ և անվտանգությամբ «Գարդասիլ-4» պատվաստանյութի կլինիկական փորձարկման փուլին։ Կամ ինչու՞ է մեր հասարակությանը պարտադրվում «Գարդասիլ-4», այն դեպքում, երբ առկա է նոր  «Գարդասիլ-9» պատվաստանյութ, ինչու՞ է նախարարի հրամանը ամիսներ շարունակ գաղտնի պահվում, ինչու՞ է հրամանում նշվում այնպիսի տարիքային ցենզ, ինչը հակացուցված է «Գարդասիլ-4»-ի համար: Սրանք հարցեր են, որոնք այդպես էլ անպատասխան են մնացել:

Այս երկու հիմնադրամներին, ինչպես տեսնում ենք, կապում են նույն դոնորները: Սակայն, սա դեռ ամենաուշագրավը չէ: Բանն այն է, որ «Global Fund»-ի խորհրդի կազմում է Հեյդար Ալիևի հիմնադրամի տնօրենը՝ Սոլթան Մամադովը: Իսկ հիմնադրամը, ինչպես հասկացանք, ֆինանսավորում է նաև քաղաքացիական հասարակության սեկտորը: Սակայն, ի տարբերություն Հայաստանի, Ադրբեջանում ստացված գումարները հոսում են պետական սեկտոր և ամբողջությամբ վերահսկվում են պետության կողմից, իսկ ահա Հայաստանում այդ ներդրումները գալիս են մասնավոր հատված: Հետևաբար կարող ենք ասել՝ առկա է շատ մեծ ռիսկ, որ այդ գումարները կարող են լինել ադրբեջանական ծագման՝ հաշվի առնելով հիմնադրամի կազմը, և կարող են սպասարկել ադրբեջանական օրակարգեր: Ի դեպ, հավանական է, որ «Global Fund»-ից ստացված օժանդակության թիվ մեկ շահառուներից լինի նաև հենց նախարարի` «Իրական աշխարհ, իրական մարդիկ» ՀԿ-ն, որի գործունեության հիմնական ուղղությունը հենց ՄԻԱՎ-ով ապրող մարդկանց խնամքի և աջակցության տրամադրումն է: 

Այս թեմայով Իրավաբանորեն ուժ ունեցող քարտեզի հիման վրա՝ սահմանի նոր նկարագրություն է արվում. Արսեն Թորոսյան Խորը վերլուծություն պետք է արվի, թե ինչու են այս թվերը աճել. Արսեն Թորոսյան «Առաջընթացն էական է, քանի որ ունի ամուր լեգիտիմ հիմքեր»․ Արսեն Թորոսյան «Մնաց 2 օր»․ Արսեն Թորոսյանը զգուշացրել է վարորդներին Covid-ի դեմ պայքարը ձախողած և ոլորտը տապալած Թորոսյանն արցախցիներին է համարում ազգային անվտանգության սպառնալիք «Սկզբունքայնություն»՝ ՔՊ ոճով. Անահիտ Ավանեսյան, Արսեն Թորոսյան Կարճաժամկետ գործոնով պայմանավորված՝ 2024թ. փետրվարի տնտեսական ակտիվության աճը կտրուկ արագացել է. «ԼՈՒՅՍ» հիմնադրամ Այն հատվածներում, որտեղ տեղակայված են ԵՄ դիտորդները, ունենք կայուն վիճակ. Արսեն Թորոսյան Վերջին 5 տարում ՃՏՊ-ներից զոհվել է 1755 անձ, մի բավական մեծ գյուղի չափ մարդ. Արսեն Թորոսյան Հայաստանի 2024թ. տնտեսական ազատության ինդեքսը 2001թ.-ից ի վեր նվազագույնն է. «Լույս» հիմնադրամ